Tanrı anlamına gelen adıyla,bölgedeki en eski yerleşim yeridir.12 İyon kentinden birisi olan Teos’u ilk kez M.Ö.1080′lerde Atamas’ın kurduğu biliniyor.TEOS
Ege havzası medeniyetimizin başlangıcı M.Ö.4000-3000 yıllarına
iner.Bu süre içinde havzada GİRİT-MORA-İYONYA ve ADALAR Medeniyetleri
görülür.Giritlilerin medeniyetine, Mora’ya yerleşen Akalar son
vermiştir. Akaların Mora medeniyetini de Yunanistana kuzeyden giren
Dor’lar yıkmışlardır.
Küçük Asya Tarihi adlı eserin yazarı Sari Teksiye Teosu M.Ö. 2000
yıllarında Akalardan kaçan Giritliler tarafından kurulmuş olan
Karya’lıların bir şehri olarak gösterir.M.Ö. 1190 yıllarında Darların
önünden kaçan Akalar ve bazı Yunan kavimleri Batı Anadolu sahillerine
göçmeye başladılar .İlk kafile Atamas’ın başkanlığında Teos’a çıktı ve
çok iyi karşılandı. Bu iyi kabul duyulunca Apeküs komutasında ikinci
büyük kafile geldi.Yerlileri azınlıkta kalan Teos böylece bir karya
şehri olmaktan çıktı ve İYON şehri oldu.
BÜYÜK DÜNYA TARİHİ adlı eserin yazın Jak Pirenni’ye göre Teos en
parlak devrini M.Ö.900 yıllarında Asurluların tesis ettiği barış
döneminde yaşadı. Bu dönemde Teos, Millet, Piriyene, Efes, Sisam,
Kolofon, Kalaomen, Eritre, birleşerek bir İyon fedarasyonu kurdular. Bu
federasyon maden işlemede, Deniz ve kara ticaretinde ve bankacılıkta
dünyaca ün aldı.
Heredot Tarihine göre M.Ö.546 da Persler, Lidya’yı yıkınca lyonya,
Persler’e karşı savunma durumunda kaldı, iyon ittifakına Teos. 17 gemi
ve asker vererek katıldı. (O vakit bu birliği Paçalıların 3 gemi
verebildiği düşünülürse, Teos’un gücü daha iyi anlaşılır.)
